یکی از اقداماتی که قرارگاه پدافند اقتصادی سازمان پدافند غیرعامل کشور به‌منظور تبیین و الگوسازی علمی اقتصاد مقاومتی و دفاع اقتصادی انجام داده است، برگزاری سلسله‌جلسات گفت‌وگومحور دفاع اقتصادی است که با حضور استادان و صاحب‌نظران در حوزه‌های مختلف اقتصادی صورت پذیرفته است. در ادامه، گزیده‌ای از مباحث دکتر خادم علیزاده را که در مجموعۀ اول این نشست‌ها ارائه شده است، از نظر می‌گذرانیم.

تقدس‌بخشیدن به کار

یکی از راهکارها یا تاکتیک‏های موردنظر در چارچوب نظریه دفاع اقتصادی و جهاد اقتصادی این است که ما به کار و تولید تقدس ببخشیم. منظورم از تقدس بخشی این نیست که صرفاً بگوییم مقدس و خوب است، بلکه جامعه اسلامی ما باید از طریق باورهایشان از تولید حمایت کند. در واقع انگیزه افرادی که می‏خواهند در صحنه تولید و سرمایه‌گذاری تلاش کنند و آن را جهاد اقتصادی بدانند، باید تقویت شود. عرض بنده این است که خلاقان و مولدان اقتصادی در کشور ما باید بیشتر مورد احترام قرار بگیرند. یعنی همانطور که هنرمندان، شعرا، نویسندگان و... را احترام می‏کنیم، به نظر می‏رسد باید جهادگرانِ صحنه تولید و جهاد اقتصادی را، که عمری تلاش می‏کنند تا با نوآوری ما را از وابستگی نجات دهند، مقام مقدسی در اندازه مقام شهدا به آن‏ها ببخشیم. زیرا همانطور که شهدا در جامعه ما بذل جان و مال کردند و در این راه به شهادت رسیدند، باید از جهادگران اقتصادی نیز با احترام یاد شود و همچنین در دوره حیاتشان تقدس بخشی در فرهنگ، رسانه‏ها، تریبون‏های مساجد و ائمه جمعه و مانند آن باشد تا زمینه‏های حمایت از آن‏ها بیشتر شود، درست مثل خیران مدرسه ساز.

ما آن حد از تقدس بخشی و احترام را مدنظر داریم که مثلاً در ژاپن به امثال ماتسوشیتا، که در فرهنگ ژاپن به عنوان بنیانگذار معروف است، گذاشته می‏شود. یک موزه ملی به نام شخص ایشان وجود دارد که مورد بازدید نه تنها مردم ژاپن بلکه سراسر دنیاست و در واقع جنبه توریستی پیدا کرده است. مجسمه این شخص را جلوی موزه‏ای که به نام ایشان است گذاشته‏اند تا از شخصی که ژاپن را نجات داد و در واقع بنیانگذار یکی از سه صنعت بزرگ دنیا یعنی پاناسونیک است، تقدیر کنند. ایشان به جهت تلاش برای قطع وابستگی، کسب درآمد و مبارزه با فقر در ژاپن پس از جنگ، یک شخصیت دوست داشتنی و محبوب نه تنها برای ژاپنی‏ها بلکه برای آسیای جنوب شرقی است.

انگیزه افرادی که می‏خواهند در صحنه تولید و سرمایه‌گذاری تلاش کنند و آن را جهاد اقتصادی بدانند، باید تقویت شود.

تأکید من روی بحث عملی است یعنی آنچه که باید روی آن سرمایه‌گذاری کرد. ما باید موزه‏های اقتصادی را در سطح کشور و در استان‏ها تشکیل دهیم و از تولیدگران بزرگ به خصوص در صحنه دفاع اقتصادی که در جهت قطع وابستگی گام برداشته‏اند، به شکل‏های مختلف تکریم کنیم و این مسئله مهم است. برای مثال آیا می‏دانید که ما تا کنون در بخش معادن تنها از ۱۰ درصد ظرفیت کشور استفاده کرده‏ایم. به عنوان مثال خبر کشف معادن جدید برای تولید پودر آلومینیا که چند روز پیش منتشر شد را در نظر بگیرید. تا چند وقت پیش چون ما این‏ها را نداشتیم، واردات فراوان، وابستگی و... بر ما تحمیل می‏شد. اما در یکی از استان‏های کشور تلاش کردند و این پودر آلومینا به دست آمد که با توجه به اکتشافات صورت گرفته، تا ۳۰ سال ما را از نیاز به خارج نجات می‏دهد. این‏ها باید مورد احترام و تکریم قرار بگیرد. ما برای برنامه ورزشی، حتی برای برنامه‏های سیاسی و مناظره‏ها در سطح تلویزیون برنامه داریم، ولی به این‏ها اهمیت نمی‏دهیم. متاسفانه این مسئله اهمیت و جایگاه خاص خود را پیدا نکرده است و الا بلافاصله باید در همان شب یا همان هفته بیایند در این زمینه بحث کنند، آن‏ها را احترام کنند، معافیت‏های مالیاتی برای آن صنعت که توانسته ما از وابستگی نجات دهد، در نظر بگیرند و... اینکه آن‏ها در عمق زمین تلاش کردند، باید احترام شود، اما متاسفانه احترام نمی‏شود، گفته نمی‏شود یا اگر گفته شود نهایتا با یک خبر از آن رد می‏شویم. پس من تقدس بخشیدن به کار تولید به شکل عملیاتی را در تشویق ظاهری در یک جلسه نمی‏دانم بلکه اگر بخواهیم دفاع اقتصادی را جدی بگیریم، باید به راه‏های مختلف بیایند و بحث روز بشود. این تنها یک نمونه در این زمینه بود.

در همین راستا می‌توان برنامه‌ای با هدف اعلام و بررسی نوآوری‏ها و ایده‏ها در چارچوب دفاع اقتصادی در رسانه‏ها پیگیری کرد. به نوآوری‏های افراد بسته به ارزش اقتصادی طرح‏ها جوایز خاص بدهند. ما می‏آییم به مصرف انواع چای‏ها و مواد غذایی دیگر هر پنجشنبه شب، هر هفته و یا هر ماه در رسانه جوایزی می‏دهیم، باید به تولید این‏ها و ایجاد خودکفایی اینگونه کالاها جوایز قویتری پرداخت کرد که واقعا حمایت از تولید باشد و الا حمایت از تولید صورت نمی‏گیرد.

ایدۀ کارگاه اقتصاد مقاومتی

راهکار دیگری را که من بر آن تکیه دارم، راهکاری است که اسمش را می‏گذارم ایدۀ کارگاه اقتصاد مقاومتی. عزیزانی که اولین روزهای آغاز جنگ تحمیلی در اواخر شهریور و آغاز مهرماه ۱۳۵۹ را به خاطر دارند، می‏دانند که اولین روزها که به دلیل غافلگیری هیچ چیز آماده نبود، این مساجد و باورهای دینی مردم بود که به جمع آوری وسایل و امکانات مورد نیاز کمک می‏کرد، از گونی‏ها برای سنگرسازی گرفته تا غذا و سایر کمک‏ها و در واقع خود مردم عادی بسیج شدند و نیروی انسانی آماده برای کارها را فراهم کردند که این‏ها برای ملت زیاد گفته شده است و بسیاری از مردم هم به چشم خود دیده‏اند. اما آیا در دفاع اقتصادی جای چنین پایگاهی، که من اسمش را کارگاه می‏گذارم، خالی نیست؟ واقعا آیا ما راجع به دفاع اقتصادی، علیرغم تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، می‏خواهیم باز در سطح خطابه بحث کنیم.

اگر می‏ خواهیم تحریم‏ ها را خنثی کنیم و این فشار روی ملت کمتر باشد، باید تک‌تک نیازهای خودمان را از طریق کارگاه اقتصاد مقاومتی به شکل عملی به سمت هر محله و هر شهر ببریم.

به نظر من بعد از تشکیل شورای راهبردی دفاع اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی که راهبردها را در پازلی که اشاره کردم تنظیم می‏کند و همچنین با توجه به آن تعریفی که از اقتصاد مقاومتی خدمتتان ارائه شد، نوبت می‏رسد به اینکه واقعا اگر می‏خواهیم تحریم‏ها را خنثی کنیم و این فشار روی ملت کمتر باشد، باید تک‌تک نیازهای خودمان را از طریق کارگاه اقتصاد مقاومتی به شکل عملی به سمت هر محله و هر شهر ببریم. در جنگ تحمیلی چون به یکباره تهاجم شده بود، همه چیز را تعطیل کردیم، رفتیم در مساجد و مردم بسیج شدند و پایگاه‏های بسیج درست شد و کارها پیش رفت. اهمیت این مسئله را ما داریم روز به روز بیشتر متوجه می‏شویم که اگر این بسیج در این سطحش نبود چه به سر این انقلاب می‏‏آمد. در حال حاضر برای دفاع اقتصادی بنده پیشنهاد می‏کنم که کارگاه‏ها در سطح بومی و محلی شروع شود. حمایت هم از ایشان صورت بگیرد، حمایت‏های اقتصادی و همچنین حمایت‏های فرهنگی. خدمتتان عرض کردم که باورهای دینی مردم و خانواده‏های مسلمان در جامعه اسلامی کم کم متوجه اهمیت این مسئله می‏شوند، این اشتغال‏زایی ایجاد می‏کند، اما نیاییم باز آنرا در برنامه‏های عریض و طویل طولانی به فراموشی بسپاریم.

با هدف تأمین و تولید یک نیاز خاص اقتصادی در منطقه خاص، افراد در آن زمینه در کارگاه مقاومتی بنشینند، مثلاً کالای خاص الف در روستای فلان، ۵ نفر ۶ نفر، افرادی که هم تصمیم گیر باشند و هم حمایت مالی از آن‏ها صورت بگیرد تا بعد از ۶ ماه بتوانند درصد وابستگی ما را در تولید یک کالای مورد نیاز آن جامعه خاص، کاهش دهند. این کاری است که در چین، ژاپن و ویتنام انجام شده و الآن فرصت نیست من آن نمونه‏ها را ذکر کنم که چگونه با یک اصولی مانند توجه به کالای محلی، نیاز محلی، تولید محلی و نهاده‏های محلی توانستند نیازهایشان را بدون اینکه نیازی به دیگران داشته باشند، مرتفع کنند. به عبارت دیگر کارگاه‏های کوچکی تشکیل می‏شود که با کمترین هزینه کالاها را در سطح همان منطقه تولید می‏کند، باید از تولید به مصرف باشد که واقعا ارزانتر هم تولید کنند، مسئله جدی باشد.

بنابراین موفقیت این کارگاه‏های اقتصادی الزاماتی دارد. الزاماتش حمایت‏های قانونی دولت و وزارتخانه‏های مربوطه و اولویت‌دادن عملی به اینگونه فعالیت‏هاست. یعنی بطور جدی به این مسئله اهمیت دهند. معافیت مالیاتی کامل به نظر من خیلی مهم است؛ از الآن اعلام کنند کارگاه‏های مقاومتی که تولیداتی با این ویژگی‏ها تولید کنند، تا ده سال معافیت مالیاتی یا در واقع درصد مالیاتی صفر دارند. باید این مسائل اتفاق بیافتد. یا مثلاً اگر بانک مرکزی تسهیلاتی می‏دهد، با سود کم بدهد. همچنین واقعا حمایت‏های فرهنگی و رسانه‏ای از این نهضت کارگاه‏های اقتصاد مقاومتی شروع شود و بنده مطمئن هستم که می‏تواند برای ما اهمیت و مزایای زیادی داشته باشد.

امروز توانمندی اقتصادی و دفاع اقتصادی برای ایجاد اقتدار اقتصادی جامعه اسلامی ما یکی از مصادیق اعداد قوه یعنی فراهم‌سازی نیرو است که در قرآن به آن تأکید زیادی شده است.

مثال در این زمینه زیاد است، مثلاً توربین‏های بادی برای تولید برق از طریق دکل‏های خاصی که در برخی استان‏های ما وجود دارد. همین امروز بنده شنیدم که مسئول یا مبتکر این طرح گفته بود که ما فعلاً فلان مقدار می‏توانیم برق تولید کنیم، چون هنوز در تعدادی از وسائل مربوط، که به گفته ایشان ارتفاع ۹۰ متری و وزن ۳۰۰ تنی دارند، وابستگی به خارج داریم ولی آنچه که برای من خوشحال کننده بود و از زاویه بحث امروز اهمیت دارد این است که ما برنامه‏ریزی کرده‏ایم تا بتوانیم وابستگی را به صفر برسانیم. به عنوان نمونه دیگر عرض کنم که ما در صنایع دفاعی، به طور خاص دفاع نظامی، بطور غیر متوازن رشد کرده‏ایم، به عبارت دیگر ما می‏توانیم همان رشدی که در صنایع دفاعی داشتیم را در بخش‏های دیگر صنعت هم دنبال کنیم. چطور است که ما رویِ نیاز و همت عزیزان در صحنه جهاد اقتصادی و در واقع جهاد دفاعی، به پیشرفت‏های خوبی دست پیدا کرده‏ایم، خُب در زمینه‏های دیگر هم می‏توانیم این جهاد را دنبال کنیم؛ آن موقع می‏شود آن دفاع اقتصادی موردنظری که قرآن ما را به آن فرامی‏خواند: «و اعدّو لهم ما استطعتم من قوّه». اعداد قوه یعنی فراهم‌کردن قوه؛ تنها قوه نظامی که نیست بلکه نیرومندی و تقویت تولیدناخالص‌داخلی را نیز شامل می‏شود، به این امید که بتوانیم نیرومند باشیم و اقتدار اقتصادی داشته باشیم. امروز توانمندی اقتصادی و دفاع اقتصادی برای ایجاد اقتدار اقتصادی جامعه اسلامی ما یکی از مصادیق اعداد قوه یعنی فراهم‌سازی نیرو است که در قرآن به آن تأکید زیادی شده است.

یکی دیگر از راهکارها که هم فرهنگ‌سازی می‏کند و هم در واقع مکمل راهکارهای دیگر است راهکاری است که کشورهایی که به کشورهای قوی اقتصادی یا قدرت‏های اقتصادی در دنیا تبدیل شده‏اند، دنبال کرده‏اند. فرهنگ اقتصادی فقط این نیست که توصیه کنیم بلکه باید نمونه‏ها و تجاربی هم برای نسلمان بگوییم و آن‏ها را دعوت کنیم به مطالعه آن ابتکارات و نوآوری‏ها تا انشاءالله این نوآوری‏ها در کشور ما بیشتر شود. در کشور باید جایی باشد تا جهادگران اقتصادی را در همان جهاد سازندگی، که از صدر پیروزی انقلاب شروع شد و تا الآن هم در سطح استان‏ها وجود دارد، تکریم کنند و مردم بروند ببینند چه کسانی در کشاورزی و در صنعت تلاش کردند. آن‏ها راهکارها را بگویند تا دیگران راه را ادامه دهند. اگر برای ما جهاد اقتصادی و دفاع اقتصادی جدی است که هست پس ما در عمل هم باید همینطور باشیم و نباید تنها به سخنرانی و همایش و ... اکتفا کنیم. ▪

--------------------------

پدافند اقتصادی، ش 12، آبان ماه 1394، صص25-26